Усталяваньне камуністычнай сыстэмы ў Польшчы набірала моцы, нацыянальныя інстытуты, якія маглі супрацьстаяць націску Масквы, разбураліся. Шырокім рэпрэсіям падвяргаліся ня толькі апазыцыйныя колы, але перш за ўсе й касьцёл.
Вайна супраць рэлігіі й касьцёлу распачалася ў 1950 годзе. Адмыслова дзеля гэтага быў утвораны 4 дэпартамэнт Службы бясьпекі Польскай Народнай Рэспублікі. Узначальвала аддзел Юлія Брэсьцігер, якая непасрэдна ўдзельнічала ў арыштаваньні й допытах кардынала Стэфана Вышыньскага. Гэты дэпартамэнт меў пяць аддзелаў, якія займаліся структурамі й арганізацыямі касьцёла і г.д. Толькі за 50-ты год было арыштавана й зьняволена 123 каталіцкіх сьвятароў.
У 1953 годзе хваля рэпрэсіяў пашырылася і працэс быў часткай гэтай палітыкі. Камуністычныя ўлады выдалі дэкрэт, паводле якога, яны ўзялі поўны кантроль над сьвятарамі. Быў зачынены каталіцкі часопіс «Tygodnik Powszechny», быў арыштаваны і паддадзены катаваньням біскуп Чэслаў Качмарэк, якога прыгаварылі да 12 год зьняволеньня. Урэшце, быў арыштаваны q кардынал Вышыньскі.
Улады выкарысталі дзеля гэтага падпольную анты-камуністычную арганізацыю, якая перадавала інфармацыю на захад аб тым, што адбываецца ў Польшчы. Пры чым, гэтая інфармацыя была агульнадаступнай у газэтах, па радыё.
Такім чынам, быў арыштаваны сьвятар Юзэф Леліта, які ў выніку катаваньняў «прызнаў», што ў антыкамуністычнай дзейнасьці ўдзельнічалі іншыя ксяндзы Каракаўскай курыі. Нечалавечыя катаваньні прымусілі іх падпісаць «прызнаньне», што Кракаўская курыя рэалізоўвала антыпольскую дзейнасьць у інтарэсах Ватыкану. На моцы гэтых «доказаў» былі праведзены вобшукі ў офісе курыі дзе былі знойдзеныя грошы, дакумэнты, шмат рэчаў з эксгумацыі ў Катыні.
Даляры паходзілі з замежнай дапамогі для насельніцтва, а каштоўныя карціны й іншыя рэчы перадалі на захаваньне прадстаўнікі польскай даваеннай арыстакратыі.
Гучны палітычны працэс над ксяндзамі распачаўся 21 студзеня 1953 году. Агулам было асуджана 7 чалавек (Эдвард Хахліца, Міхал Кавалік, Юзэф Леліта, Францішах Шымонак, Віт Бжыцкі, Ян Пахопень і Стэфан Распонд (сьвецкі). Трох з іх прыгаварылі да сьмяротнага пакараньня, якое было потым адменена. Большасьць атрымала вялікія тэрміны зьняволеньня.
Да працэсу камуністычны ўлады падключылі й інтэлігенцыю.
53 сябры Польскага саюзу пісьменьнікаў падпісалі рэзалюцыю, якая асуджала «антыпольскую дзейнасьць» касьцёла й прызывала да ўзмоцненай барацьбы за сацыялізм.
Павал Усаў